Ngành kiểm toán độc lập Việt Nam phát triển mạnh mẽ qua 25 năm cùng với sự phát triển của Kinh tế thị trường và hội nhập sâu rộng của Kinh tế Việt Nam. Deloitte Việt Nam (tiền thân là Công ty Kiểm toán Việt Nam, công ty kiểm toán đầu tiên của Việt Nam) tự hào đồng hành cùng ngành nghề từ ngày đầu tiên. Chặng đường 1/4 thế kỷ đó ghi nhiều dấu ấn phát triển ấn tượng của Deloitte Việt Nam đóng góp cho ngành nghề.

Sự hình thành và phát triển của ngành

Đầu những năm 1990, dòng chảy đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) bắt đầu vào Việt Nam đã đặt ra yêu cầu tất yếu, đòi hỏi bắt buộc phải có kiểm toán độc lập. Với quyết định của Bộ Tài chính vào ngày 13/5/1991 thành lập công ty kiểm toán đầu tiên của Việt Nam - Công ty Kiểm toán Việt Nam (tên gọi tắt là VACO), là tiền thân của Deloitte Việt Nam - ngành kiểm toán độc lập Việt Nam đã chính thức được ra đời.

Từ khi thành lập đến nay, ngành kiểm toán độc lập Việt Nam trải qua 03 giai đoạn phát triển cơ bản với nhiều dấu ấn đáng nhớ.

Ở giai đoạn phát triển đầu tiên (1991-1995), với vai trò là ngôn ngữ, công cụ để kết nối thị trường Việt Nam với thị trường thế giới, sự phát triển của ngành kiểm toán độc lập Việt Nam trong giai đoạn đầu này gắn liền với sự phát triển của khu vực doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) với nhu cầu cần có báo cáo tài chính được kiểm toán. Sự ra đời của kiểm toán độc lập đóng vai trò như một công cụ quan trọng hỗ trợ kêu gọi vốn FDI, hỗ trợ hoạt động của nhà đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam. Với các vai trò quan trọng trên, ngành kiểm toán Việt Nam tuy còn non trẻ, nhưng đã phát triển rất nhanh. Nếu dùng thị trường chứng khoán như một biểu đồ để đo lường sự phát triển của thị trường tài chính và nền kinh tế, thì mức độ phát triển của kiểm toán độc lập thể hiện mức độ và tốc độ phát triển của kinh tế thị trường, trong đó giai đoạn đầu của quá trình mở cửa nền kinh tế và lấy khu vực FDI làm trọng tâm. Từ một công ty kiểm toán là VACO, đến năm 1995 đã có mặt đầy đủ các công ty kiểm toán quốc tế lớn hoạt động tại Việt Nam. Liên doanh kiểm toán VACO - DTT do Deloitte Quốc tế tham gia thành lập là một mô hình hoạt động hiệu quả cho thị trường trong giai đoạn này với sự kết hợp hiểu biết sâu sắc Luật pháp và Văn hóa kinh doanh của Việt Nam với Kỹ thuật kiểm toán và tư vấn theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

Giai đoạn phát triển thứ hai (1996-2001), sự phát triển của ngành kiểm toán độc lập Việt Nam gắn liền với quá trình chuyển đổi và mở cửa khu vực kinh tế Nhà nước. Trong những năm đó, rất nhiều doanh nghiệp Nhà nước được cổ phần hóa, chuyển đổi sở hữu, niêm yết trên thị trường chứng khoán. Dịch vụ kiểm toán, tư vấn cổ phần hóa và tư vấn quản trị công ty mở rộng và phát triển.

Giai đoạn phát triển thứ3 (từ 2001-nay), ngành kiểm toán độc lập đã có sự phát triển ấn tượng và gắn liền với cả ba khu vực: Doanh nghiệp FDI, khu vực kinh tế Nhà nước, Khu vực ngoài quốc doanh, cho cả dịch vụ kiểm toán và tư vấn toàn diện. Luật doanh nghiệp năm 2000 được ban hành đã tạo ra sự bùng nổ về thành lập và phát triển của khu vực doanh nghiệp quốc doanh. Các dịch vụ tư vấn thành lập và quản trị tài chính, quản trị công ty, xây dựng chiến lược và quản trị chiến lược cho các loại hình doanh nghiệp được các công ty kiểm toán phát triển mạnh mẽ đáp ứng nhu cầu phát triển của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp không chỉ sử dụng dịch vụ kiểm toán như là một dịch vụ cơ bản, mà sử dụng dịch vụ tư vấn của các công ty kiểm toán như dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh cho doanh nghiệp mình.

Qua các giai đoạn phát triển, kiểm toán độc lập đã khẳng định vai trò không thiểu thiếu trong nền kinh tế thị trường bởi không chỉ là công cụ quan trọng giúp quản trị doanh nghiệp, minh bạch tài chính mà còn giúp tạo niềm tin cho thị trường. Trong đó, Deloitte Việt Nam tự hào là công ty luôn gắn bó và là điểm sáng của ngành kiểm toán độc lập Việt Nam trong từng thời kỳ phát triển.

Vị thế tiên phong

Trải qua 1/4 thế kỷ phát triển, Deloitte Việt Nam đang ngày càng khẳng định sự sáng tạo, tính tiên phong và sự phát triển bền vững trong ngành nghề cũng như trong hệ thống Deloitte toàn cầu. Tính tiên phong của Deloitte Việt Nam thể hiện rõ qua việc luôn đi đầu, chủ động trong môi trường kinh doanh ngày càng nhiều thách thức để không chỉ đưa ra các dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp mới, đồng bộ, tạo được dấu ấn trong cộng đồng doanh nghiệp, mà còn đóng góp công sức vào sự phát triển nghề kiểm toán và tư vấn tại Việt Nam.

Điều đặc biệt ở Deloitte Việt Nam đó là không chỉ là công ty kiểm toán độc lập ra đời đầu tiên gắn liền với sự hình thành của ngành nghề, mà Deloitte Việt Nam còn là một minh chứng cho quá trình đổi mới doanh nghiệp cũng như hội nhập quốc tế thành công của ngành. Là một công ty trong Big 4, nhưng Deloitte Việt Nam có điểm khác biệt là xuất phát từ một công ty kiểm toán do Bộ Tài chính sở hữu 100% vốn. Đây là công ty đầu tiên trong ngành kiểm toán hoạt động trong sự "mò mẫm” cả về luật định, tri thức của người hành nghề, lẫn nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp trong giai đoạn đầu phát triển của ngành. Điểm nhấn trong lịch sử phát triển của Deloitte Việt Nam là việc liên doanh kiểm toán đầu tiên Deloitte - VACO được thành lập vào năm 1995, là thành viên và đại diện của Deloitte toàn cầu tại Việt Nam (tuy vẫn do nhà nước sở hữu vốn). Sau khi Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào 2005, có một cam kết không có chi phối của nhà nước lĩnh vực kiểm toán độc lập, tạo ra xu hướng thoái vốn nhà nước tại các công ty kiểm toán độc lập. VACO - Deloitte là một trong những công ty kiểm toán lớn ở thời điểm đó tư nhân hóa (chứ không phải cổ phần hóa) thành công, và là một điển hình của câu chuyện chuyển đổi từ một doanh nghiệp Nhà nước sang công ty tư nhân có yếu tố nước ngoài .

Tại thời điểm chuyển đổi mô hình hoạt động của VACO - Deloitte năm 2006, Bộ Tài chính cũng chuyển đổi nhiều công ty kiểm toán độc lập khác, Deloitte và hai Công ty khác đã chuyển đổi thành công và phát triển tốt đến ngày hôm nay. Yếu tố cốt lõi cho sự thành công của Deloitte Việt Nam chính là định hướng chiến lược đúng đắn, có đội ngũ lãnh đạo người Việt Nam giỏi, được đào tạo tại nước ngoài và có sự hỗ trợ mạnh mẽ của Deloitte toàn cầu. Sự lớn mạnh của Deloitte Việt Nam còn nhờ một bí quyết và chiến lược lâu dài là luôn ưu tiên hàng đầu và tập trung tối đa đầu tư vào tài sản quý báu nhất - con người. Hầu hết Ban Lãnh đạo của Deloitte Việt Nam hiện tại, đều được đào tạo cơ bản ở Mỹ từ 12 tháng đến 18 tháng. Thêm vào đó, Deloitte là công ty kiểm toán và tư vấn duy nhất ở Việt Nam duy trì chương trình phát triển đội ngũ lãnh đạo bằng việc liên tục hàng năm cử các nhân sự giỏi sang các nước Mỹ, Anh đào tạo.

Khát vọng ngành nghề

Trải qua chặng đường 25 năm phát triển, giờ đây Deloitte Việt Nam đã khoác lên mình diện mạo mới với việc cung cấp đồng bộ ra thị trường các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng yêu cầu cho quản trị doanh nghiệp hiện đại, chuyên nghiệp theo chuẩn quốc tế, trong đó dịch vụ kiểm toán là cơ bản, dịch vụ tư vấn quản trị công ty là quan trọng, và các dịch vụ tư vấn chiến lược, tư vấn thuế, tư vấn tài chính và các dịch vụ đào tạo chuyên ngành là những dịch vụ gia tăng thiết yếu cho các doanh nghiệp. Với bề dầy kinh nghiệm và với những giá trị riêng có, Deloitte Việt Nam nói riêng và ngành kiểm toán độc lập Việt Nam đang vững bước để đảm nhận và khẳng định sứ mệnh là công cụ không thể thiếu của kinh tế thị trường phát triển, và của các doanh nghiệp muốn phát triển và hội nhập bền vững, dần sánh vai cùng các hãng kiểm toán và tư vấn có lịch sử hoạt động hàng trăm năm ở Anh, ở Mỹ hay trong khu vực.

Khát vọng của công ty tiên phong trong ngành nghề ngày nào giờ đã bùng cháy thành khát vọng lớn hơn trong hành trình phát triển tiếp theo của Deloitte Việt Nam và của ngành nghề, đó khát vọng tiếp tục tiên phong phát triển các dịch vụ mới, cung cấp các giải pháp tài chính toàn diện với mục tiêu đem lại những giá trị bền vững cho cộng đồng doanh nghiệp và thị trường; khát vọng tiếp tục song hành và đóng góp cho sự phát triển của ngành kiểm toán và tư vấn trong giai đoạn phát triển mới của nền kinh tế...